Главная / Методические материалы / Общепедагогические технологии
1000-летию Казани посвящается
Автор(ы): Бахтеева Гульчачак Фоатовна, учитель татарского языка
Notice: Undefined variable: content in /home/area7ru/area7.ru/docs/metodic-material.php on line 278
Урок №1. Тема: Тукай эзл?ре буйлап (Д?рес-с?ях?т) Максат:
- ?тк?нн?рне системага салу
- ты?лап а?лау к?некм?л?рен камилл?штер?
- Казанда Г.Тукай исеме бел?н б?йле урыннар бел?н танышу
- Балаларга татар h?м рус телл?рене? б?еклеген т?шендер?
- халыкны? м?д?ни казанышлары нигезенд? укучыларны? милли уза?ын ?стер?.
- татар ??м рус халкыны? к?пт?нн?н килг?н дуслыгын, берд?млеген т?шендер?.
?иhазлау: Г.Тукай, А. Пушкин, М.Лермонтов портретлары. Плакат- эпиграфлар (ике телд? д?) (Презентация №1)
Г.Тукай “Шигъре Лермонтов в? Пушкин- олуг саф ди?гез ул”;
Г.Тукай “Образцами мне Пушкин и Лермонтов служат”.
“Х?зр?ти Пушкин в? Лермонтов, Тукай- ?ч йолдыз ул”
Г.Тукай, А. Пушкин ?ыентыклары.
Д?рес барышы: оештыру моменты
Хак т?гал? ?мре бел?н ?ирг?
Раушан йолдыз и?де
Бу с?гатьт? Кушлавычта
Д?ньяга бер шагыйрь килде
?йе, Габдулла М?х?мм?тгариф улы Тукаев ел фасылыны? и? матур чагы яз- аенда д?ньяга килг?н “Бала вакыты- ятимлек, яшьлек чагы ?гилек. Б?тен гомере- бишект?н ?лг?нчег? кад?р- б?хетсезлек юлы. Г.Тукайны? б?тен тормыш юлын без аны? “Исемд? калганнар” ?с?ре буенча укып бел?без. ?йд?гез ?ле укучылар б?ген Казанны? Тукай бел?н б?йле урыннарын урап кайтыйк.
С€ях?тебезне Ирек м?йданыннан башлыйк ?ле. Без Муса ??лил исеменд?ге татар Д??л?т Опера h?м балет театры янында. Г.Тукай h?йк?лен? карап торабыз. Шушы h?йк?л янында ел саен 26нчы апрельд?, Г.Тукайны? туган к?ненд? шигырь б?йр?ме ?т?.? опера театырыны? икенче ягында б?ек рус шагыйре А.С.Пушкинга h?йк?л куелган. Бу ике h?йк?лне? берг? торуы очраклы гына т?гел. Г.Тукай рус классында да укып, рус ?д?бияты бел?н таныша h?м Пушкин, Лермонтов, Толстой ?с?рл?ре бел?н рухланып, зур и?атка аяк баса. Тукайны? мондый юллары бар:
Пушкин ил? Лермонтовтан ?рн?к алам
?крен- ?крен ген? югарыга ?рл?п барам
Дим?к укучылар, Пушкин ?з и?аты бел?н рус ?д?биятына нигез сала, ? татар ?д?бияты Тукайдан башлана.
? х?зер без Пушкин урамы буйлап Тукай м?йданына т?ш?рбез. Анда нинди биналар бар ик?н? Укучылар ?йт?: “Татарстан” кунакхан?се, “Балалар д?ньясы” универмагы h?м д? Г.Тукайга h?йк?л. Ул 1958 елда куелган.
Инде юл аша чыгып аз гына аска т?шс?к Татарстан урамы 8 нче йорт янында тукталыйк. Анда мемориаль такта.
1нче укучы укый: Бу бинада 1911- 1915 нче елларда татар театрына нигез салучы Габдулла Кариев эшл?г?н.
Укытучы: Биред? “С€йяр” труппасы ?зене? спектакльл?рен к?рс?тк?н. Тукай артистлар бел?н аралашып яш?г?н.
Тагын бер квартал аска т?ш?без. Ниhаять Тукай урамына да килеп ?иттек. Ул юкка гына б?ек шагыйрь исемен й?ртми. Бу урам шагыйрьне? журналистик хезм?те бел?н б?йле. Тукай нинди газетада эшл?г?н ?ле укучылар? ?йе, “?льислах”. (х?зерге Тукай урамы 63 йорт). Шушы йортта к?ренекле язучы, Тукайны? якын дусты Ф.?мирхан газетаны? редакторы булган.
Тукай кинотеатрыннан ерак т?гел бик матур бина бар. Укучылар, бу нинди бина? ?йе, Г.Тукай музее. Г.Тукай музее 1986 нчы елны? 11 июненд? ачылды. Музейда шагыйрьне? тормышы, и?аты бел?н б?йле бик к?п экспонатлар, документлар, китаплар саклана.
Экскурсиябез ахырында без кабат ш?h?р ?з?ген? кайтабыз. Бу юллардан Тукай ??я? узгандыр. К.Н??ми, Н.Островский урамнары чатында ике катлы бина бар, бу революцияг? кад?р Клячкин больницасы булган (х?зер ГИДУВ кафедрасы).
1913 нче елны? 15 апреленд? шушы больницада Г.Тукайны? гомере ?зел?. Якты д?ньяда 27 ел гына яш?п, и?ат итс? д? аны? ?с?рл?рен халык ?з итте, яратты, ярата h?м яратачак.
Укучылар без Г.Тукайны? биографиясе бел?н таныш, ягез ?ле с?йл?п ?тик.
Укучы с?йли: Г.Тукай 1886 нчы елны? 26 нчы апреленд? Кушлавыч авылында д?ньяга кил?. Габдуллага 5 ай тулганда аны? ?тисе ?л?. Сабый бала Ш?риф? карчыкка асрамага бирел?. Саснага кия?г? китк?н ?нисе Габдулланы ?з янына алдыра. Л?кин аны? ?нисе ?леп кит?. Бу вакытта Габдуллага 3 яшь тугыз ай гына була. Д?рт яше д? тулмаган баланы ?чилег?- ?нисене? атасына озаталар. Л?кин ул бу гаил?г? сыймаган. Шулай итеп, баланы Казанга озаталар. “Асрамага бала бир?м, кем ала?” Ямщик печ?н базарында ?н? шулай кычкырып й?ри. Аны я?а бист?д?ге М?х?мм?тв?ли исемле с??д?г?р алып кит?. Бу – бишенче гаил?. Л?кин анда 2 ел чамасы торгач Габдулланы алган кешел?р авырый башлый h?м малайны я?адан ?чилег? ?иб?р?л?р.
2нче укучы:
?чилед?н Габдулланы Кырлай кешесе С€гъди абый алып кит?. Кырлайны? табигате бик матур була. Аны? алдагы тормышында, язучы булып кит?енд? бу авылны? роле зур була.
Аннан Габдулланы ?аектагы апасы бел?н ?изнисен? Уральскига алып кит?л?р. Аны анда “Мотыгия” м?др?с?сен? укырга бир?л?р. Ул м?др?с? каршында оешкан рус классына да укырга й?ри. Рус поэзиясен ?йр?н?. Пушкин, Лермонтов, Кольцов ?с?рл?рен укый. 1907 нче елда ул Казанга кайта, h?м ?зене? берсенн?н- берсе матур шигырьл?рен и?ат ит?. 1913 нче елны? 15 апреленд? Г.Тукай д?ньядан кит?.
Укытучы: Укучылар б?генге д?рес сезг? бик к?п м?гл?матлар бирг?ндер дип бел?м. Х?зер б?генге д?рес буенча мин сезг? сораулар бир?м, ? сез ?авап бирерсез.
- Казанда Г.Тукай исеме бел?н б?йле нинди урыннарны белдек? (Ирек м?даны, Тукай м?йданы, Тукай h?йкале, Тукай музее, Тукай урамы, Тукай кинотеатры).
- Тукай h?йк?лл?ре кайларда урнашкан? (Муса ??лил исеменд?ге опера h?м балет театры янында. Ш?h?р ?з?генд?, балалар д?ньясы кибете янында.)
- Татарстанда шигырь б?йр?ме ни ?чен 26 апрельд? ?тк?рел?? (Тукайны? туган к?не).
- Г.Тукай исеменд?ге Д??л?т премиясе кемн?рг? бирел?? h?м сез кемн?рне бел?сез?
- Казанда Тукай музее кайчан ачылган? (1986 елны? 11 июнь).
- Тукай музее тагын кайда бар? (Кырлайда)
- Аны? нинди ?с?рл?рен бел?сез?
Укучылар сез Г.Тукай исеме бел?н б?йле урыннарны, аны? биографиясен, музейлары, ?с?рл?ре турында к?п н?рс?л?р бел?сез. Тукайны? “Су анасы” ?с?рен чагылдырган скульптура Бауман урамында урнаштырылган.
Тукай яш?с?, татар халкы яш?р. ?йе Тукай гомере язлар бел?н яши. Яздан аерып булмый, Тукайны!
Г.Тукайны? “Туган тел” ?ыры ты?лана. ТЕСТ
1.Тукай м?йданында Г. Тукайга ??йк?л куелган ел:
А) 1980
Б) 1958
В) 1913
2. Тукай аралашкан артистлар труппасыны? исеме:
А) Идел
Б) С€йяр
В) Казан
3. “?льислах” газетасыны? редакторы:
А) Ф.?мирхан
Б) Г.Ибра?имов
В) Г. Тукай
4. Шигырь б?йр?ме ?тк?рел?:
А) Г. Камал театры янында
Б) Г.Тукай ??йк?ле янында
В) Г. Тукай музеенда
5. Г.Тукай туган авыл:
А) Кырлай
Б) Кушлавыч
В) Яшел ?з?н
6. Г.Тукай рус классына кайда укырга кер??
А) Казанда
Б) Уральскийда
В) М?ск??д?
7. Г.Тукай ??йк?ле кайда урнашкан?
А) Кремль янында
Б) Муса ??лил исеменд?ге опера ??м балет театры Янында
В) Бауман урамында
Урок№2. Тема: Татар халкы тарихыннан (йомгаклау д?ресе) Максат: ?тк?нн?рне системага салу, ты?лап а?лау к?некм?л?рен камилл?шт?р?; татар халкы тарихы турында алган белемн?рне ныгыту, туган якка, татар халкына, татар телен? карата ярату хисе т?рбиял??. (Презентация №2)
Д?рес барышы: оештыру моменты.
Х?ерле к?н!
Ис?нмесез укучылар. Утырыгыз. К?ефл?регез ничек?.
- Б?ген д?рест? кем юк.
Татарстанны? башкаласы Казан ш?h?рен? быел 1000 ел тула. Без сезне? бел?н Татар халкы тарихыннан диг?н зур бер теманы т?мамладык. Йомгаклау д?ресе итеп б?генге д?ресне алдык.
Аудирование. Мин сезг? ??мл?л?р укыйм, ? сез артык ??мл?не табарга тиеш.
- Тарих халыкны? узган тормышын ?йр?н?
- h?р халыкны? ?з тарихы бар
- Кил?ч?к буын алдагы буынны? эшен д?вам ит?
- Тарих h?р вакыйганы х?терли
- Тарих-х?тер ул
- Татар халкыны? тарихы гыйбр?тле ул
- Тарихны ?йр?нмич?, х?зерге тормышны а?лап булмый
- Х?зерге тормыш- ме?н?рч? елларны? н?ти??се ул
- Башкалабызда яшь башкаручылар б?йгесе ?тте
- Тарих д?ресе уникенче яртыда башлана
?йе д?рес (т?р?ем?)
Укучылар ?йд?гез ?ле иск? т?шерик.
Болгар д??л?те кайчан барлыкка килг?н h?м кайчан ?имерелг?н?.
Укучы: Болгар д??л?те ме? еллар элек барлыкка килг?н. ?кренл?п авыллар ш?h?рл?р т?зелг?н.
1236 нчы елда монгол явы Болгар д??л?тен басып ала. Болгар д??л?те ?имерел? h?м Алтын Урда составына кертел?. Алтын Урда таркалганнан со? я?а д??л?т- Казан ханлыгы т?зел?. Анда яш??чел?рне- Казан татарлары дип й?ртк?нн?р
Укытучы: Казан ханлыгында яш?г?н халык нинди булган?
Укучы: А?-белемле булган.
Укытучы: ? кемн?р белем бирг?нн?р?
Укучы: Ул чорда белемне дин ??елл?ре тараткан.Алар арасында зур х?рм?т иясе ханнан кала икенче кеше-с?ед булган. С€ед Кол-Ш?рифне? 8 манаралы м?чете ??м м?др?с?се б?тен тир?-якта дан тоткан.Х?зерге чорда бу Кол-Ш?риф м?чете торгызылды.Ул Казан Кремленд? т?зелде.
Казан губернасы турында н?рс?л?р бел?без?
Укучы: 1708 нче елда Казан ш?h?ре Казан губернасыны? ?з?ген? ?верел?. Анда т?рле милл?т халкы яш?г?н. 18 нче гасыр урталарында Казанда h?м кайбер башка ш?h?рл?рд? h?н?р остахан?л?ре, чын завод-фабрикалар ?сеп чыккан. Казанда беренче сукно фабрикасы 1714 елда т?зелг?н. Казан губернасыны? ?ирл?ре бик зур булган. Аны? чикл?ре т?ньякта- Костромага, к?нчыгышта- Урал тауларына, к?нбатышта- Муромга, Пензага, ? к?ньякта- Кавказ тауларына диярлек барып ?ит?.
Укучылар, ? х?зерге вакытта Татарстан республикасы нинди т?б?кл?р бел?н чикт?ш, санагыз ?ле. (Чувашстан, Башкортостан, Марий-Эл).
1920 нче елда Татарстан автономияле Республикасы т?зел?.Казан нык ?ск?н с?н?гать ??м м?д?ният ?з?ген? ?верел?.
1990 нчы елдан безне? илебез Татарстан Республикасы дип атала.
Укытучы:
? ислам дине нич?нче елда кабул ител??
Укучы: 922 елда болгарлар ислам динен кабул итк?нн?р
Татар халкы гомер - гомерг? рус халкы бел?н дус яш?г?н. Аларны? динн?ре т?рле булса да, уйлары бер, максатлары бер.
Укучылар,бу тема сезг? а?лашылгандыр дип уйлыйм ??м сезне? белемн?регезне ныгыту й?зенн?н, индивидуаль-дифференциаль якын килеп,биремн?р бир?м.
ТЕСТ
Д?рес фигыльне билгел?рг?:
1. Болгар д??л?те ме? еллар элек ...
А) туа
Б) барлыкка кил?
В) ?л?
2. Казан татарлары с??д? бел?н ... .
А) ш?гыльл?нг?нн?р
Б) й?рг?нн?р
В) сатканнар
3. Матур биналар,м?четл?р ... .
А) ясалган
Б) т?зелг?н
В) сатып алынган
4. Казан ханлыгы Болгар д??л?тене? ... .
А) т?зелг?н
Б) д?вамы булган
В) барлыкка килг?н
ТЕСТ №2
1.Татарстан Республикасыны? б?йсезлеге турында декларация кабул ителде:
А) 1990 ...
ВНИМАНИЕ!
Текст просматриваемого вами методического материала урезан на треть (33%)!
Чтобы просматривать этот и другие тексты полностью, авторизуйтесь на сайте:
|
|
Добавлено: 2010.09.29 | Просмотров: 1524
При использовании материалов сайта, активная ссылка на AREA7.RU обязательна!
|
